یکی از راه‌های ارتباطی انسان‌ها با دنیای بیرون، اغلب از طریق حواس پنج‌گانه صورت می‌گیرد. طبیعی است که اگر آسیب یا اختلالی در عملکرد این حواس رخ دهد، برخی امور با دشواری انجام می‌شود.


اطلاعات دنیای بیرون به‌وسیله سیستم عصبی درک و پردازش می‌شود و مغز آنها را با حواس مختلف تفسیر می‌کند که به آنها حواس پنج‌گانه گفته می‌شود. آنها شامل حس لامسه، چشایی، شنوایی ، بینایی و بویایی است. گرچه ادراک انسان‌ها از ارتباطات و محیط اطراف خود به کمک برخی حواس دیگر (حس حفظ تعادل، حس درد، ادراک دما و...) کامل‌تر صورت می‌گیرد، اما اغلب به آنها پرداخته نمی‌شود. چرا که ارتباطات اصلی افراد در اکثر مواقع از طریق همین پنج حس شکل می‌گیرد. اما به یاد داشته باشید که تعامل آنها با یکدیگر، بدن را در وضعیت پایدارتری قرار می‌دهد.

در دومین سری از مقاله‌هایی که به تفاوت‌های میان خانم‌ها و آقایان پرداخته می‌شود، به بیان نکاتی پیرامون توانایی بویایی افراد خواهیم پرداخت. توصیه می‌شود این مقاله را تا پایان مطالعه کنید. امیدواریم که بعد از خواندن آن، بتوان باتوجه‌به سلیقه خود در انتخاب عطر، بادی اسپلش و هرآنچه به کمک حس بویایی انجام می‌شود آگاهانه تصمیم بگیرید.

آیا تابه‌حال به این فکر کرده‌اید که کدام یک از این پنج حس در انتقال احساسات، نقش پررنگ‌تری دارد؟

تفاوت‌های بویایی

اغلب توانایی‌هایی که انسان‌ها دارند به سبب تکامل آنها شکل گرفته، اما حس بویایی علاوه بر کمک به لذت بردن از خوردن، آشامیدن و استشمام، آنها را از هشدارهایی نیز آگاه می‌کند. این اعلام‌خطر به‌ویژه در مواقع حساس و زمان‌هایی که با خطر مواجه می‌شویم به‌نوعی یک ابزار کمکی محسوب می‌شود.

تفسیر مولکول‌های بویی که به شنیدن تعبیر می‌کنیم، بر اساس اطلاعات دریافتی از محیط اطراف رخ می‌دهد. گیرنده‌های بویایی که در بالای حفره بینی قرار دارند، با اتصال مواد شیمیایی به آنها موجب تحریک سیگنال‌ها شده و پیام را به حس بویایی تبدیل می¬کند.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید حس بویایی انسان‌ها در مقایسه با حیوانات، توانایی قابل‌توجهی ندارد. اما نکته‌ای که دانستن بسیار حائز اهمیت است، توانایی بیشتر و  قوی‌تر حس بویایی و قدرت تشخیص آن در زنان نسبت به مردان است. بر اساس مطالعات انجام شده ناحیه‌ای در مغز که مسئول پردازش بویایی است، در زنان 40 تا 50 درصد بزرگ‌تر است و تعداد نورون‌های بویایی آنها نیز بیشتر است. هرچقدر این قشر بزرگ‌تر باشد، مغز پیچیدگی بیشتر و به دنبال آن عملکرد بهتری خواهد داشت. این توانایی به‌مرور زمان و با دوره بلوغ و افزایش سن تغییری نمی‌کند. این توانایی از هنگام تولد به میزان ثابت و مشخصی در DNA افراد وجود دارد.

یکی دیگر از عواملی که در بروز این توانایی تاثیرگذار است، میزان هورمون استروژن است که به افزایش شنیدن بو کمک می‌کند. ازآنجایی‌که مقدار آن در بدن زنان بیشتر از آقایان است، می‌توان نتیجه گرفت که این یافته‌ها در نهایت تاییدی بر توانایی بالای حس بویایی در زنان دلالت دارد.

حافظه بویایی

انسان‌ها قادر به تشخیص هزاران بو هستند. محققان انواع بوها را ده گروه اصلی طبقه‌بندی کرده‌اند که اکثر بوهایی که می‌شنویم ترکیبی از آنهاست. آنها شامل بوی گل، عطر، مُشک، کافور، عرق، بوی متعفن و سوزاننده می‌شوند. ازاین‌جهت آنها را در گروه‌های جداگانه طبقه‌بندی کرده‌اند که ترکیب شیمیایی آنها از بوهای دیگر کاملا مجزاست.

اختلال بویایی

مولکول‌های هوا از طریق سوراخ‌های بینی دریافت شده و به کمک عصب بویایی که در لایه مخاطی بینی قرار دارد پردازش شده و به مغز می‌رود. گاهی در این مسیر بنا به دلایل مختلف، اختلالی بروز می‌کند که حس بویایی را با مشکل به‌صورت موقت یا دائم مواجه می‌کند. عوامل مختلفی منجر به اختلال بویایی می‌شود که از آنها می‌توان به افزایش سن، مصرف برخی داروها، قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی سنگین، ضربه به سر و... اشاره کرد.

سه نوع اختلال بویایی با دلایل مختلف وجود دارد.

1. "کَر بویی" یا "آنوسمی"

به از دست‌دادن یا ناتوانی در شناسایی هر حس بویایی در افراد گفته می‌شود. این بیماری اغلب در افراد مُسن رخ می‌دهد، اما گاهی بر اثر برخی بیماری‌ها مانند کرونا نیز بروز می‌کند.

2. هیپوسمی

هیپوسمی زمانی بروز می‌کند که حس بویایی کاهش‌یافته و فرد نسبت به‌تمامی بوهایی که می‌شنود حساسیت بالایی دارد.

3. پاروسمی

به‌نوعی سوءتعبیر از حس بویایی است که رخ می‌دهد. به طور مثال زمانی که بوی نامطبوعی شنیده نمی‌شود، اما فرد بوی ناخوشایندی می‌شنود.
گاهی نیز بر اثر مصرف برخی داروها افراد به‌صورت مقطعی حس بویایی خود را از دست می‌دهند که در اغلب مواقع پس از پایان دوره مصرف، حس بویایی به حالت اول خود باز می‌گردد.


به‌خاطر داشته باشید که هرگونه اختلال در عملکرد حس بویایی ممکن است به عوارض جبران‌ناپذیری و بیماری جدی‌تری تبدیل شود. پس در مراحل اولیه بروز آن حتما به پزشک مراجعه کرده و درمان‌های لازم را پیگیری کنید.

نکته پایانی

برای انتخاب عطر می‌توانید این نکته را به‌خاطر بسپارید که 32 گروه بویایی در 7 خانواده طبقه‌بندی شده‌اند که آنها شامل معطر، مدیترانه‌ای، مرکباتی، گُل‌دار، چوبی، شرقی و چرمی هستند. حال می‌توان با توجه به سلیقه خود آگاهانه از میان انواع نُت‌ها انتخاب کنید.